Je kunt dit artikel nu ook beluisteren. Onze AI-assistent Michael leest het aan je voor. Zijn uitspraak is niet altijd perfect, maar hij werkt eraan.
–
De meeste organisaties werken agile of zijn in transitie daarnaartoe. Tegelijkertijd houdt het management nog vaak vast aan traditionele fixed price contracten, waarbij de opdrachtgever en leverancier een vaste prijs afspreken.
Fixed price afspraken lijken haaks te staan op het iteratief inspelen op voortschrijdend inzicht van de agile aanpak. En bij rigide fixed price contracten klopt dat ook.
Echter met een beetje goede wil zijn vaste prijsafspraken prima te combineren met de agile aanpak. Hoe? Dat leggen we uit in dit artikel.
Traditioneel fixed price contract
Het probleem met een traditioneel fixed price contract is dat niet alleen de prijs, maar ook de scope en de tijd vastgezet worden. Het is dus in feite een fixed all contract: fixed price, fixed scope én fixed time.
Een fixed all contract geeft problemen wanneer het project niet volgens plan verloopt. Als alles al vastligt heb je tijdens de uitvoering geen ruimte om bij te sturen als er tegenvallers zijn.
Daardoor leidt elke tegenslag onherroepelijk tot kwaliteitsverlies, budgetoverschrijding en/of gemiste deadlines, zoals bij watervalprojecten schering en inslag was.
Fixed price and fixed time
Fixed price en fixed time afspraken, zónder fixed scope, gaan wel goed samen met agile. Dat is geen enkel probleem.
Je kunt prima vooraf het totaal aantal sprints afspreken. Door de vaste sprintlengte en de vaste teambezetting zet je daarmee in feite de prijs (het budget) en de tijd (de deadline) vast.
Als er dan genoeg speelruimte in de requirements zit, is het mogelijk om daarmee bij te sturen.
Fixed scope
Als de opdrachtgever perse op voorhand de requirements wil vastleggen en er zeker van wil zijn dat ze gerealiseerd worden, kan hij de scope vastzetten.
Voorwaarde is dat het aantal sprints en daarmee dus de tijd en het budget niet in beton gegoten zijn. Dan heb je dus een fixed scope afspraak, zonder fixed price en fixed time. (Hoe je dan een planning maakt, lees je in het artikel Hoe je met agile requirements goede planningen maakt.)
Het team kan een indicatie / inschatting afgeven, maar dat is geen commitment. Dan zou het immers een fixed all afspraak worden.
Hoe het project zal verlopen en hoeveel tijd er nodig is voor het realiseren van de afgesproken requirements is in een complexe omgeving niet correct te voorspellen. Er zijn teveel onzekerheden.
Als die onvoorspelbaarheid er niet zou zijn, is er geen reden om voor een agile aanpak te kiezen en is een watervalaanpak efficiënter.
Hoe de opdrachtgever grip houdt?
Een opdrachtgever zoekt begrijpelijkerwijs naar zekerheid. In een complexe omgeving is zekerheid niet te geven. Mocht de opdrachtgever dat toch afdwingen met een fixed all contract, dan krijgt hij/zij schijnzekerheid.
Wat kan een opdrachtgever doen om grip te houden?
Productdoel
De opdrachtgever doet er verstandig aan te sturen op het realiseren van het productdoel en de productvisie in plaats van de requirements. Requirements zijn immers geen doel op zich maar een middel om het (product)doel te halen.
Daarom kan hij beter in het contract afspraken over het realiseren van het productdoel opnemen. Zo ontstaat speelruimte voor het agile team én krijgt de opdrachtgever wat hij wil.
Verantwoordelijke aanstellen
Het is in het belang van de opdrachtgever om iemand aan te stellen die verantwoordelijk is voor het realiseren van het productdoel en het maximaliseren van de businesswaarde.
Het voornaamste instrument dat Scrum daarvoor biedt is de product backlog en het prioriteren van requirements. Product backlog management is zo belangrijk dat Scrum er een afzonderlijke rol voor in het leven heeft geroepen: de product owner!
Deadline
De opdrachtgever kan naast het productdoel en de product owner eventueel ook nog fixed price en fixed time afspraken maken. Dan geeft hij het team in feite een deadline waarop het productdoel gerealiseerd moet zijn.
Op welke manier en met welke functionaliteit het productdoel gehaald wordt blijft dan open. Het is aan de product owner om in samenwerking met het team de best haalbare oplossing te realiseren. Best haalbaar binnen de fixed price en fixed time afspraken wel te verstaan.
In een agile volwassen organisatie met teams die elke sprint een productierijp product opleveren, hoeft de opdrachtgever niet eens een deadline vast te stellen.
Het team zal elke sprint meer functionaliteit (of beter gezegd businesswaarde) aan het productierijpe product toevoegen.
Dat geeft de product owner de mogelijkheid na elke sprint, in overleg met de opdrachtgever, te besluiten dat het product nu goed genoeg is en dus niet langer doorontwikkeld hoeft te worden.
Samenvattend
Agile werken is ook in het belang van de opdrachtgever. In een complexe omgeving kan de opdrachtgever grip krijgen door zich te richten op het productdoel en door een goede product owner aan te stellen voor het managen van de product backlog.
Daarentegen biedt vasthouden aan een traditioneel fixed all contract slechts schijnzekerheid.
Gelukkig zien ook steeds meer managers dit in. Laten we hopen dat deze trend zich de komende tijd versneld voortzet.
Nicole de Swart & Priya Soekhai
